บุญ กุศล และอานิสงส์

บุญ กุศล และอานิสงส์

          บุญ  กุศล และอานิสงส์  หมายความว่าอย่างไร

          บุญ คือ ความสุขใจ สบายใจ เมื่อได้ทำความดี 

          กุศล  คือ ความฉลาด เลือกทำในสิ่งที่ดีถูกต้องตามครรลองคลองธรรม

          อานิสงส์  คือ  ผล หรือประโยชน์ที่ได้รับจากการกระทำความดีทุกครั้ง

          การกระทำสิ่งใดที่จะได้บุญ ได้กุศล และได้อานิสงส์ ต้องมี ๓ วาระจิต ด้วยกัน คือ

            ๑. ก่อนทำ

            ๒. ขณะที่ทำ

            ๓. หลังจากทำ

           เช่น วันนี้เราคิดว่าพรุ่งนี้เช้า จะใส่บาตร เรามีความสุขใจ เรียกว่า ได้บุญก่อนทำ รุ่งเช้าเรานำของที่เราเตรียมไว้ไปใส่บาตร  ขณะที่ใส่ เรารู้ว่าพระสงฆ์รูปนั้นเป็นพระที่ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ เรียกว่า เราได้กุศล คือ ความฉลาดใน  การให้ทานที่ถูกต้อง เราจะได้อานิสงส์คือประโยชน์จากการที่พระรูปนั้น  นำอาหารของเราไปเลี้ยงร่างกายของท่าน  ให้มีชีวิตอยู่รอดต่อไป เพื่อประพฤติปฏิบัติตามพระธรรมคำสอนของพระผู้มี พระภาคเจ้า คือ การละชั่วประพฤติดีและชำระจิตใจให้สะอาดบริสุทธิ์จากกิเลส  ความโลภ  ความโกรธ  ความหลงที่ครอบงำจิต  ให้น้อยลงและหมดไปในที่สุด แล้วนำคำสอนมาเผยแผ่ให้พุทธศาสนิกชนได้รู้และปฏิบัติตามต่อไป

          สรุปทั้ง ๓ วาระจิต คือก่อนทำมีความสุขใจ ขณะที่ทำ ก็เต็มใจไม่เสียดาย ทำไปแล้ว เกิดปีติยินดี  ว่าเราได้ทำในสิ่งที่ถูกต้องแล้ว เรียกว่า ได้ทั้งบุญ ทั้งกุศล และอานิสงส์สมบูรณ์

          การให้ทานที่ได้บุญได้กุศลและได้อานิสงส์ แตกต่างกัน คือ

          ๑. ก่อนให้ทาน ไม่อยากให้ เราก็ไม่มีความสุขใจ ขณะนั้น เรียกว่าไม่ได้บุญ (บุญคือคือความสุขใจ)

          ๒. ขณะที่ให้ทานให้กับพระสงฆ์ที่ไม่มีศีล ไม่มีคุณธรรมประจำใจ เพราะความโง่เขลาของผู้ให้ เรียกว่า ไม่ได้กุศล (กุศล คือ ความฉลาด)

          ๓. หลังจากให้ทาน กับคนชั่ว ไม่ได้อานิสงส์ เพราะไปส่งเสริมให้คนชั่วมีชีวิตอยู่รอด เพื่อทำความชั่วต่อไป เรียกว่า ไม่ได้อานิสงส์ (อานิสงส์ คือ ผลประโยชน์)

          สรุป  ในการกระทำความดีครั้งนี้  ไม่ได้บุญ ไม่ได้กุศล และ ไม่ได้อานิสงส์

          อีกตัวอย่างหนึ่ง  ก่อนให้ทาน ดีใจ เต็มใจมีความสุขใจ เรียกว่า ได้บุญ

          ขณะที่ให้ เกิดเสียดาย ไม่เต็มใจให้ผู้รับ  เพราะรู้ว่าผู้รับเป็นผู้ไม่บริสุทธิ์  เราโง่ เราไม่ฉลาด ไม่ไตร่ตรองให้ดีเสียก่อน การทำอย่างนี้ เรียกว่า ไม่ได้กุศล

          หลังจากให้ไปแล้ว ไม่เกิดความปีติยินดี เสียดายในทานที่ให้ เพราะไม่เกิดประโยชน์ทั้งผู้ให้และผู้รับ เรียกว่า ไม่ได้อานิสงส์

          สรุป  การกระทำครั้งนี้มีวาระจิตที่แตกต่างกัน จึงได้บุญเพียงอย่างเดียว คือความสุขใจก่อนให้ได้บุญ แต่ไม่ได้กุศล เพราะไม่ฉลาดและไม่ได้อานิสงส์ เพราะไม่ได้ผลประโยชน์จากการให้

          อีกตัวอย่างหนึ่ง ก่อนให้ทาน  ไม่เต็มใจจะให้แต่มีความจำเป็นต้องให้ เกิดความไม่สบายใจ เป็นทุกข์ เรียกว่า ไม่ได้บุญ  ขณะที่ให้กลับยินดีพอใจ ในเมื่อเห็นผู้รับเป็นผู้บริสุทธิ์สมควรจะให้ ถือว่าเรามีปัญญา ฉลาดในการให้ครั้งนี้เรียกว่า ได้กุศล  หลังจากให้ไปแล้ว เกิดปีติยินดีเชื่อว่าผู้รับนำทานของเราไปทำให้เกิดประโยชน์อย่างแน่นอน  นี่เรียกว่า ได้อานิสงส์

            สรุป  ตัวอย่างนี้ไม่ได้บุญ  แต่ได้กุศลและอานิสงส์ เพราะเข้าใจในเรื่องการให้ทานทั้งหลายทั้งปวง  ว่าให้อย่างไรจึงจะได้ทั้งบุญ ทั้งกุศล  ทั้งอานิสงส์ในการกระทำครั้งเดียวกัน  ผลที่ท่านจะได้รับส่วนบุญ คือความสุขใจ  สบายใจที่ท่านได้ประกอบกรรมดี แต่ละครั้ง  กุศลจะส่งผลให้ท่านเป็นผู้มีสติ  ปัญญาดี เฉลียวฉลาด ทั้งในชาตินี้และในชาติหน้า  อานิสงส์ที่ได้รับ คือ ประโยชน์จากที่ท่านได้ให้ทาน ในชาตินี้  ท่านจะเป็นผู้มีคุณธรรมสูง ในชาติต่อ ๆ ไป ท่านจะเป็นผู้มีทรัพย์สมบัติมากมาย

            การให้ทานนั้น  พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงสอนไว้อย่างชัดเจนว่า ให้กับบุคคลที่ควรให้ เช่น พระสงฆ์ สามเณร  ที่ปฏิบัติดี ปฏิบัติชอบ มีศีล มีธรรมสมบูรณ์ หรือให้กับพ่อ แม่ ปู่ ย่า ตา ยาย ครู อาจารย์ และผู้ที่ตกทุกข์ได้ยากแต่เป็นคนดี การให้ต้องรู้จักประมาณ แบ่งทรัพย์สินเงินทองที่มีอยู่ไม่ทำให้ตนเองเดือดร้อน และให้อย่างบริสุทธิ์ใจไม่หวังสิ่งตอบแทนแต่อย่างใด ให้เพราะต้องการให้ผู้รับนั้นเป็นสุขและเกิดประโยชน์ที่แท้จริง

          เมื่อปฏิบัติดังที่กล่าวมาแล้วนี้ เรียกว่า การให้ทานนั้นบริสุทธิ์ เป็นไปตามพระประสงค์ของพระผู้มีพระภาคเจ้า ถ้าการให้นั้นหวังสิ่งตอบแทน เพื่อให้มีชื่อเสียง มีหน้า มีตา หรือให้ตามประเพณี  ให้เพื่อหวังความร่ำรวยในชาตินี้  ให้เพื่อต้องการให้ผู้อื่น เขาชื่นชมยกย่องว่าดี หรือให้เพื่อหวังยศถาบรรดาศักดิ์เกิดขึ้นกับตัวเอง  การให้ทานอย่างนี้ เรียกว่า การให้ที่ไม่บริสุทธิ์  ท่านทั้งหลายไม่ควรกระทำ เพราะจะได้บุญได้กุศล และอานิสงส์น้อยมาก

          จะได้บุญ    เมื่อเราให้     ใจสะอาด

ถ้าฉลาด               ในการให้       ได้กุศล

อานิสงส์                จะส่งผล         ในบัดดล

จะเป็นคน             ที่ดี                   มีคุณธรรม