สาธุ มันเป็นจริงของโลก โลกนี้นิจจัง อย่าหวังนึกแน่ ไม่เที่ยงไม่แท้ ผันแปรเปลี่ยนไป

สิ่งที่เป็นอนิจจัง  สิ่งที่เป็นทุกขัง  สิ่งที่เป็นอนัตตา

และ สิ่งที่ไม่เป็นอนิจจัง   สิ่งที่ ไม่เป็นทุกขัง   สิ่งที่ไม่เป็นอนัตตา  มีจริงหรือไม่
๑)   สิ่งที่เป็นอนิจจัง (ความไม่เที่ยง)  หมายถึงสิ่งต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นมาแล้วในโลกนี้

ต้องมีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา  เช่น มนุษย์และสัตว์ทั้งหลาย  มีการเกิด  แก่  เจ็บและตายไปในที่สุด  เหมือนกันทุกชีวิต  บางชีวิตยังไม่แก่แต่ก็ต้องตายก่อนแก่ก็มี หรือต้นไม้ซึ่งเป็นพืช  เป็นสิ่งที่มีชีวิตแต่ไม่มีวิญญาณเหมือนมนุษย์และสัตว์ ทั้งหลาย  ก็ยังต้องมีการเกิด  แก่ และก็ตายไปในที่สุด  จะเป็นต้นไม้เล็กหรือต้นไม้ใหญ่ก็ต้องมีการเปลี่ยนแปลงเช่นเดียวกัน เพราะเป็นอนิจจังคือความไม่เที่ยง  ต้องเปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลา  ซึ่งเป็นธรรมชาติที่สามารถพิสูจน์ได้  แม้แต่สิ่งต่าง ๆ ที่ไม่มีชีวิต  ก็เป็นอนิจจัง คือความไม่เที่ยงต้องมีการเปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลา  เช่น ภูเขา  แม่น้ำ  ลำคลอง สิ่งปลูกสร้าง  ตึก บ้านเรือน  ยานพาหนะต่าง ๆ  เป็นต้น ก็มีการเกิดขึ้น หรือสร้างขึ้น แล้วผุพังไปตามอายุของวัตถุ สิ่งของนั้น ๆ  เพราะเป็นอนิจจัง คือความไม่เที่ยง  ต้องเปลี่ยนไปตามกาลเวลา ซึ่งเป็นธรรมชาติ ที่สามารถพิสูจน์ได้  นี้คือ  สิ่งที่เป็นอนิจจัง (ความไม่เที่ยง)

๒)  สิ่งที่เป็นทุกขัง ( ความทุกข์กาย  ทุกข์ใจ )  หมายถึงสิ่งต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นมาแล้ว

ในโลกนี้  เราหลงเข้าใจผิดคิดว่า จะทำให้เรามีความสุข  จึงไปยึดมั่นถือมั่น ลุ่มหลงมัวเมาในสิ่งนั้น   

ความทุกข์กาย  หมายถึงความไม่สบายกาย ที่เกิดจากเรามีร่างกาย มีธาตุ ๔ ขันธ์ ๕ต้องเลี้ยงด้วยปัจจัย  ๔ คืออาหาร เครื่องนุ่งห่ม ยารักษาโรค  ที่อยู่อาศัย  ถ้าไม่มีปัจจัย ๔ ก็เป็นทุกข์  หรือถ้ามีมากก็เป็นทุกข์อีก  หิวก็ทุกข์  อิ่มก็ทุกข์  ทุกข์ขับถ่าย ทุกข์หนาว ทุกข์ร้อน กระทบอ่อน กระทบแข็ง ก็เป็นทุกข์  เจ็บป่วยด้วยโรคต่าง ๆ ก็เป็นทุกข์  นั่ง  นอน  ยืน เดิน  เกิด แก่ เจ็บ ตาย  ล้วนเป็นทุกข์ทั้งสิ้น    นี้คือ  ความทุกข์กาย

            ความทุกข์ใจ  หมายถึงความไม่สบายใจ  ที่เกิดจาก ความอยากรวย  อยากสวย  อยากเป็นใหญ่มียศสูง  มีบริวารมาก  อยากมีชื่อเสียง  อยากมีคู่ครอง อยากมีลูก  เป็นต้น เมื่อไม่ได้ตามความต้องการก็เป็นทุกข์อีก  หรือถ้าหากได้มาตามความปรารถนา ก็กลัวสิ่งต่าง ๆ ที่ได้มาแล้ว  จะสูญหายไปจากตน  กลัวจะพลัดพรากจากของรักใคร่พอใจทั้งหลาย  ทั้งปวง  ก็ยิ่งเป็นทุกข์มากขึ้น  นี้คือ  ความทุกข์ใจ

นี้เป็นเพียงตัวอย่างสาเหตุของการเกิดทุกข์ และยังมีสิ่งต่าง ๆ อีกมากมายที่เป็นเหตุของการเกิดทุกข์  นี้คือ  สิ่งที่เป็นทุกขัง

๓)   สิ่งที่เป็นอนัตตา  ( ความสูญสลาย ไม่มีตัวไม่มีตน)  หมายถึงสิ่งต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นมาแล้วในโลกนี้  เช่น มนุษย์ สัตว์ ต้นไม้ และสิ่งปลูกสร้างต่าง ๆ  ต้องสูญสลายไปตามกาลเวลาและอายุของสิ่งนั้น ๆ  เช่น มนุษย์ มีอายุแตกต่างกันไป  บางคนมีอายุสั้นบ้าง ยืนยาวบ้าง  สัตว์ทุกชนิดก็เช่นเดียวกัน  ต้นไม้ก็มีอายุแตกต่างกันไป บางชนิดอายุน้อย บางชนิดอายุมากเป็น ร้อยปีก็มี  ทั้งนี้ไม่ว่ามนุษย์ สัตว์ และต้นไม้  หรือสิ่งต่าง ๆ ก็ต้องสูญสลายไปตามกาลเวลาของสิ่งนั้น  ทุกสิ่งทุกอย่างดังที่กล่าวมาแล้วนี้  ต้องสูญสลายหมดสิ้นไปตามกาลเวลา  ไม่มีตัวไม่มีตน   นี้คือ  สิ่งที่เป็นอนัตตา

            ๔)  สิ่งที่ไม่เป็นอนิจจัง   สิ่งที่ไม่เป็นทุกขัง   สิ่งที่ไม่เป็นอนัตตา     หมายถึง 

พระธรรมคำสอนขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า  ทั้ง  ๘๔,๐๐๐ พระธรรมขันธ์  ล้วนแล้วแต่เป็นความจริง  ที่เที่ยงแท้แน่นอน  ไม่มีการเปลี่ยนแปลง  แม้กาลเวลาจะผ่านไปนานเท่าใดก็ตาม  พระธรรมคำสอนของพระองค์ท่าน  ยังคงเป็นสัจธรรม คือความจริงที่สามารถพิสูจน์ได้ตลอดมา    

            สิ่งที่ไม่เป็นอนิจจัง ( มีความเที่ยงแท้แน่นอน ไม่มีการเปลี่ยนแปลง ) หมายถึงคำสอนของศาสนาพุทธ  ซึ่งมีพระพุทธเจ้าหลายพระองค์  ที่ผ่านมาจนถึงองค์ปัจจุบัน  ก็มีคำสอนเช่นเดียวกัน  เช่น บทสอนที่ว่า  ทำดีได้ดี  ทำชั่วได้ชั่ว  มนุษย์และสัตว์โลกทั้งหลายเกิดมา เพราะกฎแห่งกรรม  มีการเกิด แก่ เจ็บ ตาย เป็นต้น  ซึ่งเป็นคำสอนที่เป็นสัจธรรม  คือความจริงที่สามารถพิสูจน์ได้ และคำสอนอื่น ๆ อีกมากมายล้วนแล้วแต่เป็นความจริงที่ไม่มีการเปลี่ยนแปลง ใช้ได้ทุกยุคทุกสมัย  นี้คือ สิ่งที่ไม่เป็นอนิจจัง ไม่มีการเปลี่ยนแปลง

            สิ่งที่ไม่เป็นทุกขัง   ( ไม่ทุกข์ใจ )  หมายถึง  คำสอนของพระพุทธเจ้า  ทั้ง  ๘๔,๐๐๐ 
พระธรรมขันธ์  ถ้าผู้ใดศึกษาแล้วนำมาประพฤติปฏิบัติตาม  ไม่มีความทุกข์ใจ  มีแต่ความสุข  ความสบายใจ  เช่น พระองค์ท่านสอนให้มีสติ สัมปชัญญะ คือให้ระลึกได้และรู้ตัวอยู่ตลอดเวลา  สอนให้มีหิริ  โอตตัปปะ  คือความละอายต่อบาป เกรงกลัวต่อบาป  สอนให้มีขันติ 
โสรัจจะ  คือความอดทน และสงบเสงี่ยม ,  สอนให้มีพรหมวิหาร ๔  เมตตา   กรุณา  มุทิตา  อุเบกขา  คือมีความรัก ความสงสาร พลอยยินดี  มีใจเป็นกลาง  เป็นต้น  นี้คือ คำสอนที่ไม่เป็นทุกข์  ผู้ใดประพฤติ ปฏิบัติตามจนมีคุณธรรมประจำกาย วาจา ใจ แล้วจะมีแต่ความสุข   นี้คือ สิ่งที่ไม่เป็นทุกขัง

สิ่งที่ไม่เป็นอนัตตา  ( ไม่สูญสลาย )  หมายถึง คำสอนของพระพุทธเจ้า  ทั้ง  ๘๔,๐๐๐  พระธรรมขันธ์   ซึ่งคำสอนของพระองค์ท่าน ยังคงเป็นสัจธรรม  คือความจริงที่สามารถพิสูจน์ได้   ถึงแม้กาลเวลา  จะผ่านไปนานสักเพียงใด    คำสอนเหล่านั้น  ไม่มีวันที่จะสูญสลาย  นี้คือ  สิ่งที่ไม่เป็นอนัตตา 

            สิ่งที่เป็นอนิจจัง  ทุกขัง  อนัตตา  คือสิ่งที่เป็นไปตามธรรมชาติ               

            สิ่งที่ไม่เป็นอนิจจัง  ไม่เป็นทุกขัง  ไม่เป็นอนัตตา  คือความจริงที่เกิดขึ้นมานาน

แสนนาน   เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้า  ทุก ๆ พระองค์  ทรงสอนอย่างเดียวกัน  เป็นอมตธรรม  นิรันดรกาล

ท้ายนี้แม่ขออัญเชิญ คุณพระพุทธ คุณพระธรรม คุณพระสงฆ์ และเทพเทวาทั้งหลาย จงปกปักรักษา ลูก ๆ ของแม่  ให้มีความสุข  ความเจริญ พ้นจากทุกข์ภัยไข้เจ็บ  และอันตรายต่าง ๆ  ขอให้มีอายุ วรรณะ สุขะ พละ  ลูกปรารถนาสิ่งใดในสิ่งที่ถูกต้องตามครรลองคลองธรรม ขอให้สมความมุ่งมาดปรารถนาทุกประการ  ขอให้ลูกมีมนุษย์สมบัติ สวรรค์สมบัติ และนิพพานสมบัติ  ขอให้ลูก มีปัญญาอันเป็นเลิศ  มีดวงตาเห็นธรรม ปฏิบัติธรรม ตามคำสอนของพระพุทธองค์  จนสำเร็จมรรคผลนิพพาน เข้าสู่แดนวิมุต หลุดพ้นในชาตินี้ด้วยกัน...ทุก ๆ คน...นะลูกนะ...

ตอบความคิดเห็นที่ 5 และ 6...

แม่รู้สึกดีใจที่ในโลกนี้  ยังมีผู้มีปัญญามากอย่างเธอ  ที่เข้าใจถึงพระนิพพานจึงรู้ว่า พระนิพพานไม่เป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา  บังเอิญแม่ยังไม่ได้เข้าสู่พระนิพพาน  แต่แม่เข้าใจว่า  ผู้ที่จะเข้าสู่พระนิพพานได้นั้นต้อง  ปฏิบัติตามคำสอนของพระพุทธเจ้าเท่านั้น  เพราะฉะนั้น  แม่จึงเห็นว่า คำสอนของพระพุทธเจ้า เป็นสัจธรรม คือความจริงที่สามารถพิสูจน์ได้  ผู้ใดจะเข้าสู่พระนิพพานได้ก็มาจากการปฏิบัติตามโดยแท้จริง  ศาสนาพุทธมีมานานแสนนาน  มีพระพุทธเจ้ามากมายหลายพระองค์ผ่านมาจนถึงองค์ปัจจุบัน  มีคำสอนเป็นหนึ่งเดียว  คือไม่เคยมีการเปลี่ยนแปลงเลย  คำสอนของพระองค์ท่านก็ไม่เป็นทุกข์  ผู้ใดปฏิบัติตามอย่างจริงจัง  จริงใจ  และต่อเนื่อง  ความทุกข์จากความโลภ  ความโกรธ ความหลง  ก็จะหมดไปหรือที่เรียกว่า  ปฏิบัติธรรมแล้วพ้นทุกข์  ส่วนอนัตตา  คือ        ความสูญเปล่า  ทุกอย่างในตัวตนของเราก็จะดับสูญไปในที่สุด  ถ้าผู้นั้นสามารถชำระกิเลส ความโลภ ความโกรธ  ความหลง  ให้หมดสิ้นไปจากจิตใจ  เมื่อตายไปแล้ว  ก็จะไปที่เดียวกัน  คือเข้าสู่พระนิพพาน  อย่างที่เธอเข้าใจ  แต่ก่อนที่จะเข้าสู่พระนิพพานนั้น  ต้องปฏิบัติตามคำสอนของพระพุทธเจ้าทุกพระองค์เหมือนกัน  แม่จึงเห็นว่าคำสอนของพระพุทธเจ้าไม่เป็นอนิจจัง  ไม่เป็นทุกขัง  ไม่เป็นอนัตตา     ถ้าเธอเห็นว่า คำสอนพระพุทธเจ้าเป็นอนิจจังไม่เที่ยง  คำสอนจะต้องเปลี่ยนแปลงไปเรื่อย ๆ  ไม่คงที่  เช่นพระพุทธเจ้าทุกพระองค์สอนเรื่อง ทาน  ศีล  สมาธิ  ปัญญา  มาโดยตลอดไม่เคยเปลี่ยนแปลงกี่กัปกี่กัลป์มาแล้ว  หรือเธอจะเปลี่ยนแปลงหลักคำสอนเหล่านี้เป็นอะไร  ถ้าเธอเห็นว่าคำสอนเหล่านี้เป็นอนิจจัง  คำสอนทุกบท  ล้วนแล้วแต่สอนให้สัตว์โลกทั้งหลายพ้นทุกข์ทั้งสิ้น  แล้วเธอคิดว่าคำสอนของพระพุทธเจ้าบทใด  ที่ทำให้เป็นทุกข์  และทุกอย่างในร่างกายของเรา  ก็จะสูญสลาย  กลายเป็นดินไปในที่สุด  ร่างกายของมนุษย์และสัตว์ก็ประกอบด้วย ธาตุ 4  ขันธ์ 5  เท่านั้น  ไม่เป็นตัวไม่เป็นตน  แม่จึงเห็นว่า  คำสอนของพระพุทธเจ้าไม่เป็นอนิจจัง  ไม่เป็นทุกขัง  ไม่เป็นอนัตตา  แม่มีปัญญาน้อย  เข้าใจได้เพียงเท่านี้  ขอให้เธอผู้มีปัญญามากช่วยชี้แนะให้แม่ได้มีปัญญามากขึ้นกว่าเดิมด้วย  ขอขอบคุณไว้  ณ  โอกาสนี้

                                             แม่ชี  ประยงค์  ธัมวงศานุกูล